Kijk waar ruimte is voor bomen. Bomen zijn het meest zichtbaar in het landschap; ze zijn het meest bepalend. Ook hebben ze veel positieve effecten op de waterhuishouding, de lucht, de bodem, de natuur. Ze beschermen tegen wind en geven schaduw.

Kies in dit landschap voor een stevige omplanting die rechtlijnig is, in contrast met de open omgeving. Plant een stevige singel met gelede opbouw van binnen naar buiten gericht op de zonzijde van het erf (bomen+ struiken + kruidenrand). Plant een rij bomen of bomen met struiken aan de andere zijde van het erf.

Omring het erf met watergangen. Kijk of er aan één zijde ruimte is voor natuurvriendelijke oevers die geleidelijk oplopen. Kijk ook of in de randbeplanting ruimte is voor een combinatie van bomen en struiken en overgangen naar kruidachtige beplanting, zoals duizendblad, rolklaver, knoopkruid en vijfdelig kaasjeskruid.

Ook op het verdere erf zijn veel mogelijkheden om natuurwaarden te versterken. Denk aan de aanplant van een boomgaard, bloemrijke heesters en kruidachtige beplanting of aanleg van een poel. Kies soorten die veel vlinders of andere insecten aantrekken. En een aantal soorten bomen en struiken zijn goed voor bestrijding van plagen. Dit is gunstig voor de teelt van planten; in de moestuin of op landbouwgrond.

Jouw erf kan onderdak bieden voor verschillende dieren. Door nestkasten op te hangen voor zangvogels, voor rans-, kerk- of steenuilen of een torenvalk draag je bij aan de vogelrijkdom van je erf. Ook een nestpaal voor ooievaars draagt daaraan bij. Zorg dat er in stallen en schuren toegangen zijn voor zwaluwen en andere vogels.
Ook voor insecten kan je verschillende maatregelen nemen. Een bijenkast of een bijenhotel zijn daar voorbeelden van. Vleermuizen geef je een schuilplaats door een speciale vleermuiskast op het erf te plaatsen.

Waar ruimte was hebben wij de watergang aan erfzijde verbreed en een flauwe oever gegraven. Hier groeien nu oever- en waterplanten. Water om ons erf is prettig, zowel voor afvoer in natte perioden als voor een watervoorraad in droge perioden. In onze natuurvriendelijke oevers zien we meer soorten bloemen. In en om het water leven kleine waterdiertjes, libellen en vlinders. Vissen paaien tussen de oever- en waterplanten.

Tip:

• maak een geleidelijke oever aan de zijde van het erf;
• snoei boomopslag jaarlijks terug;
• Maai de begroeiing eens per 1-2 jaar, maar laat ook plukjes staan.

Op de grotere en rijkere boerenerven werden vroeger wel vroegbloeiende knol- en bolgewassen aangeplant onder bomen en struiken. Het begon bij ons met een handvol bolletjes die we van een vriend kregen. En kijk nu eens hoe mooi dit zich over onze tuin heeft verspreid.

Tip:

• Beplant je een nieuw stuk grond verwijder dan eerst hardnekkig onkruid;
• Werk organisch materiaal, bijvoorbeeld van een oude composthoop. door de bovengrond. Beschadig geen wortels van bomen of struiken. Een laagje van 3 cm is voldoende. Is de grond zwaar en kleiig, voeg dan wat houtsnippers toe;
• Gebruik 15 á 25 bollen per m2 van sterke soorten die geschikt zijn voor verwildering, strooi ze zo natuurlijk mogelijk uit;
• Bollen kunnen tot 3 á 4 maal de diameter van de bol onder het oppervlak worden geplant;
• Na een jaar of 3 of 4 gaan de bollen zich verder verspreiden en treedt het effect van verwildering op.

Ons voortuin is een mooi plaatje geworden. We planten veel sierheesters. Van mei tot augustus staat ons erf in bloei. Vlinders en bijen genieten mee.

Tip:

• Kies struiken die elkaar opvolgen in bloei van voorjaar tot nazomer;
• Zorg ook voor besdragende struiken (klik op i voor meer informatie);
• Denk aan typische sierstruiken van het boerenerf zoals seringen, hortensia en boerenjasmijn en vlinderstruiken.

Het trok ons altijd al om water te maken op ons erf. Water geeft verkoeling en afwisseling in onze tuin. Er komen libellen en kikkers in voor en verschillende bloeiende waterplanten.

Tip:

• Graaf een poel van minimaal 50 m2. Het diepste punt van de poel moet 50 tot 100 centimeter beneden de laagste grondwaterstand liggen. Die meet je in de zomer;
• Zorg dat de oevers van de poel geleidelijk oplopen. Vooral aan de noordkant, want dat is de kant die het meeste zon vangt;
• Van vrijkomende grond kan een wal met struiken worden gemaakt achter de noordoever, dit levert goede winterschuilplaats;
• Is de poel voor 50% dichtgegroeid, dan wordt het tijd voor onderhoud. Verwijder slib en beplanting in de periode september-oktober, maar laat ook een gedeelte staan.

Aan de zuidkant van ons erf lagen goede kansen om zowel bomen als struiken als kruidenrijke beplanting en oeverplanten te laten groeien.  We konden een strook gebruiken van ruim 15 meter. En het water lag er al. Hier zien we veel insecten en vogels.

Tip:

• Plant struiken en enkele bomen. Kies voor de bomen bijvoorbeeld els in combinatie met gele kornoelje, hazelaar, wilde liguster, veldesdoorn en boswilg;
• Zorg voor een vrije strook voor kruiden die langzaam afloopt naar het water. Met een helling flauwer dan 1:2;
• Moet de sloot geschoond worden; doe dat dan niet overal tegelijk, en leg het materiaal niet op de ecologische oever.

Bij een grote boerderij hoort flinke beplanting. Aan twee kanten van ons erf kozen we voor stevige bomen: esdoorns en essen. Ze geven ons beschutting tegen de koude noorden- en oostenwind.

Tips:

• Versterk grote erven met stevige bomen. Kies voor bomen van de eerste grootte als er genoeg ruimte is. Een rand met een breedte van minimaal 10 meter is daarvoor nodig;
• Plant deze bomen op een onderlinge afstand van 8-12 meter zodat de kronen in sluiting komen;
• Combineer je bomen en struiken, zorg dan dat de struiken aan de lichtzijde staan.

Op ons erf was er voldoende ruimte aan de voorkant. We plantten twee bomen ter markering van onze oprit. We kozen voor flinke iepenbomen. Zij geven ons voorerf allure. In hete zomers zijn we blij dat onze iepen enige verkoeling geven.

Tip:

• Denk aan bomen die schaduw geven aan de zuidzijde van uw woning of siertuin;
• Plant grote bomen als er ruimte genoeg is of leibomen als er beperkte ruimte is.

De trots in onze voortuin is een forse paardenkastanje. In het voorjaar gonst het van de hommels en bijen. Voor uilen is dit   een van de favoriete bomen om in te verblijven.

Tips:

• Als er ruimte genoeg is plant dan een mooie en opvallende grote boom op het voorerf. Denk bijvoorbeeld aan de paardenkastanje, of aan een vederesdoorn of treurwilg (klik op i voor meer inforamtie).

Aan de voorzijde van ons erf plantten wij verschillende fruitbomen met een enorme jaarlijkse oogst. Omdat we lang niet alles kunnen opeten genieten de vogels mee. In de oogstmaanden zijn wij dan ook bijzonder populair bij vogels en insecten. Naast fruit leveren de fruitbomen ook veel honing voor bijen en hommels.

Tips:

• Kies voor oude fruitrassen, deze dreigen uit te sterven. Voor de biodiversiteit is behoud van de oude rassen belangrijk. Zie de website vergeten fruitrassen (klik op i voor meer informatie);
• Kies voor een hoogstamfruitbomen. Als verblijf- en broedplaats hebben een hoogstambomen veel meer betekenis dan de lage varianten;
• Plant fruitbomen op een zonnige plek. Kies een onderlinge plantafstand van 6-10 meter afhankelijk van de soort.

In onze schuur hebben we een kerkuilenkast geplaatst, en een vliegopening naar buiten gemaakt. Sinds enkele jaren broedt er een paartje kerkuilen. Ze zijn zeer welkom want de muizenstand is nu beter in balans dan de eerste jaren dat we hier woonden.

Tips:

• Plaats een nestkast voor een kerkuil op een donkere en rustige plek in een schuur of hooiberg, zorg dat de uil naar buiten kan;
• Hang nestkasten voor kleine zangvogels aan de oostgevel van muren of aan bomen;
• Als je een oude boom met holten hebt: spaar hem zo lang mogelijk, vogels en vleermuizen maken er graag gebruik van;
• Kijk voor meer informatie over nestkasten op de site van de vogelbescherming (https://www.vogelbescherming.nl/in-mijn-tuin/nestkasten).

Nestkast kerkuil

Vleermuiskast