Kijk waar ruimte is voor bomen. Bomen zijn het meest zichtbaar in het landschap; ze zijn het meest bepalend. Ook hebben ze veel positieve effecten op de waterhuishouding, de lucht, de bodem en de natuur. Ze beschermen tegen wind en geven schaduw.

Plant bomen aaneengesloten tenminste aan éen of twee zijden aan de rand van het erf. Kies in dit landschap voor afwisseling in de randen van het erf.

Omring het erf met watergangen. Kijk of er ruimte is voor natuurvriendelijke oevers die geleidelijk oplopen. Kijk ook of in de randbeplanting ruimte is voor een combinatie van bomen en struiken en overgangen naar kruidachtige beplanting, zoals duizendblad, rolklaver, knoopkruid en vijfdelig kaasjeskruid. Probeer zoveel mogelijk te variëren met hoogteverschillen beplanting, vermijd rechte lijnen. Dit past goed bij het karakter van het gebied.

Ook op het verdere erf zijn veel mogelijkheden om natuurwaarden te versterken. Denk aan de aanplant van een boomgaard, bloemrijke heesters en kruidachtige beplanting of aanleg van een poel. Kies soorten die veel vlinders of andere insecten aantrekken.

Jouw erf kan onderdak bieden voor verschillende dieren. Door nestkasten op te hangen voor zangvogels, voor rans-, kerk- of steenuilen of een torenvalk draag je bij aan de vogelrijkdom van je erf. Ook een nestpaal voor ooievaars draagt daaraan bij. Zorg dat er in stallen en schuren toegangen zijn voor zwaluwen en andere vogels.
Ook voor insecten kan je verschillende maatregelen nemen. Een bijenkast of een bijenhotel zijn daar voorbeelden van. Vleermuizen geef je een schuilplaats door een speciale vleermuiskast op het erf te plaatsen.

Kijk waar ruimte is voor bomen. Bomen zijn het meest zichtbaar in het landschap;  ze zijn het meest bepalend. Ook hebben ze veel positieve effecten op de waterhuishouding, de lucht, de bodem, de natuur. Ze beschermen tegen wind en geven schaduw.

Plant bomen aaneengesloten tenminste aan een of twee zijden aan de rand  van het erf. Kies in dit landschap voor afwisseling in de randen van het erf.

Omring het erf met watergangen. Kijk of er ruimte is voor natuurvriendelijke oevers die geleidelijk oplopen. Kijk ook of in de randbeplanting ruimte is voor combinatie van bomen en struiken en overgangen naar kruiden.

Ook op het verdere erf zijn veel mogelijkheden om natuurwaarden te versterken. Denk aan de aanplant van een boomgaard, bloemrijke heesters en kruiden of aanleg van een poel. Kies soorten die veel vlinders of andere insecten aantrekken.

Jouw erf kan onderdak bieden voor verschillende dieren. Door nestkasten op te hangen voor zangvogels, voor rans-, kerk- of steenuilen of een torenvalk of een nestpaal voor ooievaars draag je bij aan de vogelrijkdom van je erf. Zorg dat er in stallen en schuren toegangen zijn voor zwaluwen en andere vogels.

Ook voor insecten kan je verschillende maatregelen nemen. Een bijenkast of een bijenhotel zijn daar voorbeelden van. Vleermuizen geef je een schuilplaats door een speciale vleermuiskast.

Waar ruimte was hebben wij de watergang aan erfzijde verbreed en een flauwe oever gegraven. Hier groeien nu oever- en waterplanten. Water om ons erf is prettig, zowel voor afvoer in natte perioden als voor een watervoorraad in droge perioden. In onze natuurvriendelijke oevers zien we meer soorten bloemen. In en om het water leven kleine waterdiertjes, libellen en vlinders. Vissen paaien tussen de oever- en waterplanten.

Tip:

• Maak een geleidelijke oever aan de zijde van het erf;
• Snoei boomopslag jaarlijks terug;
• Maai de begroeiing eens per 1-2 jaar, maar laat ook plukjes staan.

Aan de westrand van ons erf plantten we knotwilgen langs de sloot. Oude stammen van knotwilgen zijn een prima plek voor vogels om te nestelen. De katjes van de wilg zijn een bron van voedsel voor insecten, omdat ze al heel vroeg in het voorjaar bloeien. Vleermuizen gebruiken rijen knotwilgen om zich te oriënteren en insecten te vangen.

Tip:

• Gebruik voor de aanleg van een rij knotwilgen rechte staken van 6 tot 8 cm dik en 2,5 tot 3 meter lang, op een onderlinge afstand van 5 m;
• Aanleg november-maart (vermijd vorst);
• Knot eens in de 3 á 5 jaar, en niet alle bomen in hetzelfde jaar;
• Plant zo af en toe één es, els of populier in het rijtje om verspreiding van watermerkziekte te voorkomen en knot deze mee;
• Hergebruik van snoeihout bijvoorbeeld voor nieuwe wilgen of in een takkenril.

Op ons erf was er voldoende ruimte aan de voorkant. We plantten twee bomen ter markering van onze oprit. We kozen voor flinke essenbomen. Zij geven ons voorerf allure. In hete zomers zijn we blij dat onze essen enige verkoeling geven.

Tip:

• Denk aan bomen die schaduw geven aan de zuidzijde van uw woning of siertuin;
• Plant grote bomen als er ruimte genoeg is of leibomen als er beperkte ruimte is.

Aan de achterkant van ons erf plantten we elzen aan de rand van de sloot. Ideaal als je niet te veel ruimte hebt. We merkten dat de elzensingel na verloop van tijd een ideale plek voor vogels werd. En dat een rijke ondergroei ontstond waar ook kleine zoogdieren hun plek in vinden.

Tip:

• Maak mooie rechthoekige plantgaten, met ruimte voor de wortels;
• Gebruik 2 stuks bosplantsoen per meter;
• Wissel elzen zo af en toe af met een vlier of lijsterbes;
• Snoei na 3 en na 7 jaar overhangende takken;
• Zet na 15 jaar de elzensingel af, maar niet alle bomen in hetzelfde jaar. Laat ook enkele elzen doorgroeien.

Om een deel van het erf plantten wij struiken. Hier was niet genoeg plek voor hoge bomen met brede kronen. Een gemengde beplanting met sleedoorn, vlier, rode kornoelje en veldesdoorn lukte wel. De hier gelegen schuur is begroeid met klimop. Struiken en klimop geven haast jaarrond voedsel voor vogels. Er zijn dan ook volop vogels op ons erf.

Tip:

• Plant voor een gesloten struikbeplanting op 0,75 tot 1,5 meter afstand in wildverband;
• Zorg voor besdragende soorten verspreid over het jaar (Klik op de i voor meer informatie);
• Zet lichtminnende soorten aan de rand;
• Maai in de eerste jaren tussen de struiken tot de struiken tot sluiting komen;
• Als je erf grenst aan een weidevogelleefgebied, is struikbeplanting een goed alternatief voor bomen. Bomen zijn aantrekkelijk voor roofvogels en kraaien die een gevaar vormen voor weidevogelkuikens.

Waar ons erf grenst aan de weg genieten wij ieder voorjaar en zomer van een berm vol bloemen. We zien vlinders, libellen en bijen. En zo’n berm levert ook nog een bijdrage in het bestrijden van ziekten en plagen in bomen, struiken en landbouwgewassen.

Tip:

• Kies zadenmengsels met inheemse soorten voor bloemrijk grasland voor kleigrond;
• Beheer de bloemenweide extensief, maai max. 1-2  x per jaar en niet alles tegelijk;
• Verwijder het maaisel nadat het gedroogd is.

De trots in onze voortuin is een forse paardenkastanje. In het voorjaar gonst het van de hommels en bijen. Voor uilen is dit een van de favoriete bomen om in te verblijven.

Tips:

• Als er ruimte genoeg is plant dan een mooie en opvallende grote boom op het voorerf. Denk bijvoorbeeld aan de paardenkastanje, of aan een vederesdoorn of treurwilg (klik op i voor meer informatie).

Aan de voorzijde van ons erf hebben wij een kleine boomgaard met een enorme jaarlijkse oogst. Omdat we lang niet alles kunnen opeten genieten de vogels mee. In de oogstmaanden zijn wij dan ook bijzonder populair bij vogels en insecten. Naast fruit levert de boomgaard ook veel honing voor bijen en hommels.

Tips:

• Kies voor oude fruitrassen, deze dreigen uit te sterven. Voor de biodiversiteit is behoud van de oude rassen belangrijk. Zie de website vergeten fruitrassen (Klik op i voor meer informatie);
• Kies voor een hoogstamboomgaard. Als verblijf- en broedplaats heeft een hoogstamboomgaard veel meer betekenis dan de lage variant;
• Plant je boomgaard op een zonnige plek. Kies een onderlinge plantafstand van 6-10 meter afhankelijk van de soort.

We zijn van plan om op ons erf ook een takkenril aan te leggen. Dit is een takkenhoop gemaakt van in de lengte opgestapelde takken. We hebben snoeihout genoeg. De takkenril schermt een deel van ons erf af en biedt nest- en schuilgelegenheid en voedsel voor verschillende dieren.

Tips:

• Kies de juiste plek voor een takkenril afhankelijk van je doel;
• Naast een houtwal of sloot om dieren te trekken zoals winterkoning, heggenmus, bosspitsmuis en marterachtigen;
• Bij een poel om amfibieën te trekken: gewone pad, kleine watersalamander en boomkikker.

Op een rustige plek op ons erf plaatsten we een nestmand. Sinds enkele jaren broedt er een paartje ransuilen. Ze zijn zeer welkom want de muizenstand is nu beter in balans dan de eerste jaren dat we hier woonden.

Tips:

• Plaats een mand voor een ransuil of torenvalk in de V-vormige vertakking van een boom, dicht tegen de stam;
• Hang nestkasten voor kleine zangvogels aan de oostgevel van muren of aan bomen;
• Denk ook eens aan een nestpaal voor ooievaars;
• Als je een oude boom met holten hebt: spaar hem zo lang mogelijk, vogels en vleermuizen maken er graag gebruik van;
• Kijk voor meer informatie over nestkasten op de site van de vogelbescherming (https://www.vogelbescherming.nl/in-mijn-tuin/nestkasten).

Nestkast steenuil

Nestkast kerkuil

Vleermuiskast